تورها گرسنه اند؛ فصلِ سردِ صید!

 گروه استانهای پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد - مجتبی قربانی; هر ساله با رسیدن ۲۰ مهرماه در استان‌های شمالی، تور صیادان در خزر پهن می‌شود و این آغاز به‌کار حرفه‌ای است پر مشقت که رزقش از دریاست و روزی‌اش از خدا.

تقریباً یک ماهی از شروع صید ماهی در دریای خزر می‌گذرد و به گفته صیادان اوضاع صید بر وفق مراد نیست؛ وضعیت صید ماهیان نسبت به سال‌های قبل روند کاهشی داشته و این برای صیادان، خبر خوبی نیست.

معیشت و سفره صیاد بسته به دریا است و صیدی که می‌کند ، این روزها که تورها، نیمه خالی و کم ماهی از دریا جمع می‌شود، معیشت صیادان است که از رمق می‌افتد.

اینان دیگر نمک‌گیر دریا شده‌اند و قهر دریا با صیادان، آن‌ها را نمی‌راند؛ دریا برای اینان معنای دگری دارد، چیزی فراتر از آب، ماهی، صید... چرا که باور دارند دریا کسی را بی نصیب راهی ساحل نمی‌کند، آخر این گنج (صیادی) میراثی است که از پدران‌شان به آن‌ها رسیده است و این دوستی، حکایت دور و درازی دارد.

اما این روزها ماهیگیر زیاد است و ماهی کم، ماهی همه چیز صیاد است، رزق، روزی، معیشت، خوراک، دلخوشی...

امسال گویی ماهی از چیزی دلگیر است، قهر کرده با تورها، قلاب می‌اندازد، ماهیگیر صید می‌کند! ماهیگیرها ترسیده‌اند! با خود می‌گویند تورها چرا امسال سبک جمع می‌شود؟

این روزها ۴ هزار و ۲۰۰ صیاد مازندرانی به دریا زده‌اند، گاه دست خالی، گاه نیمه خالی و گاه پر بر می‌گردند، صید کم شده است و زندگی سخت‌تر... با این صیدها، زندگی نمی‌چرخد؛ مقصر کیست؟ صیاد، ماهی، دولت، طبیعت، هوا، دریا، آلودگی، ... با این حرف‌ها، چاله‌های زندگی ماهیگیر پر نمی‌شود!

 دیگر نوبتی به دریا می‌زنیم!

عباس رنجبر یکی از ماهیگیران قدیمی شرق مازندران که رئیس شرکت پره شهید شیرودی رکاوند نیز هست، در ابتدای گفت‌وگویش با خبرنگار ما از دشواری شغل ماهیگیری و سختی صید این روزها می‌گوید و ادامه می‌دهد: این روزها صید خیلی کم شده است.
این روزها با این اوضاع صید، نیمی از صیادان، خانه نشین شده‌اند و دیگر نوبتی به دریا می‌زنیم.

وی می‌افزاید: ما ۶۷ نفریم، الآن تنها ۳۰ نفر سرکار می‌آیند!
اگر سری به شرکت‌های فعال در میانکاله بزنید، باورت نمی‌شود، خیلی از صیادان می‌خواهند این شغل را رها کنند؛ چون کار نمی‌شود. صیاد با خود می‌گوید، ۴ روز اینجا بمانم هم اینجا خرج داشته باشم و هم در خانه، همان بهتر که نیایم!

این ماهیگیر قدیمی اضافه می‌کند: این روزها، دخل‌مان با خرج‌مان نمی‌خواند، ما صبح می‌آییم تا غروب، ماهی در تور می‌افتد ۲۰ کیلو، ۳۰ کیلو، اصلا با کار و زحمت و سختی ما نمی‌خواند.
 پارسال هر چند صید ضعیف بود اما از امسال بهتر بود، چند سالی است که صید کم شده است.

 مثل جاده‌های اصلی، قایق می‌آید و می‌رود!

رئیس شرکت پره شهید شیرودی رکاوند اظهار می‌کند: ماهی اینجا خیلی کم شده است، سمت بابلسر، رودخانه زیاد است، آب شیرین زیاد دارد، کپور آن‌جا زیادتر است، تورهای آنجا ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلو ماهی می‌افتد، میانکاله الآن ۵-۶ سال است که ما داریم درجا می‌زنیم.
علت اصلی کم شدن ماهی، صیدهای غیرمجاز است، مثل جاده‌های اصلی، قایق قاچاقچیان می‌رود و می‌آید! البته آلودگی رودخانه‌ها و تالاب هم بی تاثیر نیست...

رنجبر از مشکلات صیادان هم می‌گوید و زبان به گلایه اینگونه پیش ما باز می‌کند: با همه مشکلاتی که داریم اگر صید داشته باشیم، هیچ مشکلی نداریم.
الآن چند سالی است که بیمه ما خود اشتغالی شده است و تنها به درد بازنشستگی‌مان می‌خورد! درمانی، هیچی نداریم!

وی تصریح می‌کند: کار ما سخت و زیان‌آور است، اگر آهن ۱۸ را به دریا ببری، سال بعد این آهن می‌شود ۱۲، این‌قدر اینکار فرسایشی است؛ همه صیادان، کمر درد دارند، کلیه درد دارند، چون در سرمای پاییز و زمستان باید دل به دریا بزنند...
قرار بود ۱۰ درصد بابت حق انتفاع، هزینه‌های ما را کاهش بدهند و از ۲۷ درصد فعلی بشود ۱۷ درصد و مابقی را دولت بدهد، نشد و حالا هر صیاد بیش از ۵۰۰ هزار تومان باید ماهانه بابت بیمه بپردازد.

این ماهیگیر قدیمی اضافه می‌کند: بچه‌ها کسی توان پرداخت این مبلغ را ندارد، ما تنها ۶ ماه در سال کار می‌کنیم، اما از روی ناچاری و اینکه حداقل بیمه بازنشستگی داشته باشیم به سختی این مبلغ را می‌پردازیم و در حالی که در دولت این موضوع تصویب شده بود اما اجرایی نشد و این مشکل هنوز دامنگیر صیادان است.

 چند سال می‌شود که کفال در دریا کم شده است

خشایار  نوایی مدیرعامل اتحادیه شرکت تعاونی ماهیگیران پره استان مازندران در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: استان مازندران ۵۳ شرکت پره ماهیگیری و ۴ هزار و ۲۰۰ صیاد دارد.

وی با بیان اینکه ماهی امسال کم نیست، می‌افزاید: امسال کفال کم شده است، البته چند سال می‌شود که کفال در دریا کم شده است.
از اینکه صید کم هست، تایید می‌کنیم، چرا که در یک فصل‌هایی کفال کم می‌شود.
قبل از اینکه صید شروع شود، یک کفال شهریوری می‌آید که می‌رود، باید صبر کنیم آبان شود و از اواسط آبان کفال دوباره زیاد می‌شود و صید هم زیاد می‌شود.

مدیرعامل اتحادیه شرکت تعاونی ماهیگیران پره استان مازندران، ادامه می‌دهد: الآن که هوا کمی گرم شده است و دریا تلاطم ندارد، طبیعتا صید هم کم است و وقتی هوا دوباره طوفانی شود، صید خوب می‌شود.

 تورهای خالی و دلی پُر/دولت خودی نشان دهد!

نوایی آلودگی رودخانه‌ها را یکی از دلایل کم شدن ماهی‌ها می‌داند و اضافه می‌کند: آلودگی رودخانه‌ها بیشتر به خاطر سمومی است که کشاورزان در فصل بهار استفاده ‌می‌کنند و به دریا سرازیر می‌شود و این در حالی است که همین ایام، زمان آزادسازی بچه‌ماهی‌ها توسط ما در دریا است.
هم رودخانه‌ها به دلیل استفاده شالیزارها در این ایام کم عمق است و هم آب‌ها آلوده، حال بماند که پسآب‌های خانگی و صنعتی چه بلایی سر دریا می‌آورد.

از این بگذریم در سال‌های قبل، نزدیک به ۵۰۰ نفر از دریا حفاظت می‌کردند اما چند سالی است که تعداد این نفرات به ۱۲۰ نفر رسیده است و با این وضعیت بودجه‌ها هم نیروی جدیدی، جایگزین نشده است و یگان‌های حفاظتی تنها از محدوده پاسگاه‌های خودشان حفاظت می‌کنند.

وی با بیان اینکه الآن چند سالی است که هر سال بیش از ۱۰۰ میلیون بچه ماهی در دریا آزادسازی می‌کنیم؛ می‌گوید: کفال تنها ماهی است که رود کوچ نیست و تنها در دریا تولید مثل می‌کند و هر چه هست در خود دریا تکثیر می‌شود اما امیدواریم بچه ماهی‌های آزاد شده این چندساله، اوضاع صید را در آخر پاییز و اول زمستان، بهتر کند.

۶۰ سال صیادی و ۱۵ سال سابقه بیمه!

مدیرعامل اتحادیه شرکت تعاونی ماهیگیران پره استان مازندران، در خصوص مهم‌ترین مشکلات صیادان اذعان می‌کند: موضوع اول بحث بیمه صیادی است که سال ۹۱-۹۲ دولت مصوب کرده بود که این شغل را شغلی سخت و زیان آور حساب کند، اما عملی نشد و تامین اجتماعی و وزارت کشور در پاسخ می‌گویند که ما بودجه نداریم.
الآن یک صیاد با این صید کم می‌بایست ماهی ۵۳۰ هزار تومان بابت بیمه بپردازد و این در حالی است که صیاد از ابتدای فصل تاکنون، ۵۰۰ هزار تومان درآمد نداشته است و حالا باید دو برابر درآمدش، حق بیمه بپردازد!

نوایی اضافه می‌کند: سن جامعه صیادی در مازندران بالا رفته است و صیادی داریمکه ۶۰ سال است که در دریا کار می‌کند اما تنها ۱۵ سال بیمه دارد و چون سابقه ندارد، نمی‌تواند بازنشسته شود.

وی با بیان اینکه هر یک از شرکت‌های پره‌ای مازندران نزدیک به ۱۰۰ عضو دارد؛ تصریح می‌کند: یکی از موضوعات مهم، تعدیل جامعه صیادی در استان‌های شمالی بود که بنا بود بر اساس بودجه‌ای که مصوب شده بود ۳۰ میلیارد به استان گیلان، ۳۰ میلیارد گلستان و ۳۰ میلیارد به مازندران تخصیص یابد تا بیایند و این تعاونی‌های که تعداد اعضایشان بالا است، به حداقل برسانند تا درآمد شرکت‌ها برایشان به صرفه باشد.

 مازندران از قلم افتاد/حمایتی که به چپ و راست رسید، به ما نه!

این طرح در استان‌های گیلان و گلستان اجرایی شد و این مبالغ را به این دو استان پرداخت کردند و این موجب تجدید حیات صیادی در این دو استان شد؛ اما تاکنون ریالی به مازندران پرداخت نشد و مشکلات همچنان در شرکت‌های صیادی مازندران پا برجا است.

تمام تلاش‌ها و پیگیری‌های ما تاکنون بی نتیجه مانده است و انتظار ما از دولت تخصیص این ۳۰ میلیارد ریال به مازندران برای حل چالش‌های جدی شرکت‌ها است تا صیادی در مازندران از حیات نایستد.

مدیرعامل اتحادیه شرکت تعاونی ماهیگیران پره استان مازندران، یادآور شد: توقع ما از دولت این است که بیاید حداقل حق بیمه صیادان را از ۲۷ درصد به ۱۷ درصد تقلیل دهد و ۱۰ درصد حق انتفاع را پرداخت کند تا کمکی به جامعه زحمتکش صیادی شود.
انتظار جدی دیگر ما پرداخت همان ۳۰ میلیاردی است که قولش را به ما دادند تا بتوانیم شرکت‌های ماهیگیری در استان را سرو سامان ببخشیم.

اتحادیه ما بیش از ۷ میلیارد تومان بدهی دارد و ساختمان‌های اکثر شرکت‌های تعاونی ما تحت رهن بانک کشاورزی هستند و خیلی از این شرکت‌ها را به اجرا گذاشته‌اند.

 رودخانه‌هایی که دیگر مثل سابق تمیز و بکر نیستند!

حسن اسحاقی در گفت‌وگو با خبرنگار ما با تایید میزان کاهش صید ماهی در دریای خزر طی سال‌جاری به نسبت مدت مشابه سال قبل، گفت: دلیل اصلی این کاهش صید، کم شدن روزهای دریانوردی صیادان استان برای صید ماهی نسبت به سال قبل است.

وی با اشاره به اینکه تازه فصل صید ماهی در استان آغاز شده است؛ افزود: به طور مثال اگر در سال گذشته طی ۱۰ روز اولیه هر روز صید انجام شده است، اما امسال تنها ۳ روز صید انجام شده است.

 مدیر کل شیلات مازندران خاطرنشان کرد: عدم مساعد بودن شرایط جوی و خراب بودن وضعیت دریا موجب شد تا صیادان به دریا نزنند و میزان صید به نسبت سال گذشته، کاهش داشته باشد.

اسحاقی ادامه داد: این کاهش صید ارتباطی با کاهش ذخایر، محصولات، صید و بهره برداری در دریا نبوده است.

وی با اشاره به مشکلات عدیده صیادان استان‌های شمالی، بیان کرد: سقف زیان‌آور بودن شغل صیادی، ۱۰ درصد حق انتفاع بیمه صیادی و تعدیل صیادی از مهم‌ترین مشکلات و دغدغه‌های صیادان و شغل صیادی در استان مازندران محسوب می‌شود.

 مدیر کل شیلات مازندران با اشاره به تاثیر به سزای آلودگی‌های رودخانه‌های مازندران بر تولیدمثل ماهی‌ها، تصریح کرد: یکی از دلایل کم شدن ذخایر گونه‌های متفاوت ماهی در دریای خزر این است که اغلب گونه‌های موجود در دریای خزر، رود کوچ هستند و لذا می‌بایست برای تولید مثل به بالادست رودخانه‌ها بیایند که متاسفانه رودخانه‌های ما اکنون دارای شرایط بکر نیستند.

اسحاقی تاکید کرد: عوامل زیست محیطی، فاضلاب‌های صنعتی و خانگی و لایروبی‌ها موجب شده است تا تولید مثل ماهی‌ها در رودخانه‌ها، مطابق روال مطلوب انجام نگیرد و زاد و ولد به سختی انجام گیرد.

 صید کم شده اما بازار ماهی داغ است

مجتبی فرزادی در گفت‌وگو با خبرنگار ما از از وضع مساعد این روزهای بازار ماهی در مرکز استان خبر داد و گفت: امسال صید، کمی نسبت به سالیان قبل کاهش پیدا کرده است، اما شرایط بازار فروش مطلوب است.

وی  در خصوص قیمت انواع ماهی پرورشی گفت: قیمت امروز هر کیلو ماهی فیتوفاک کیلویی ۱۲ هزار تومان، آمور ۱۲ هزار تومان، کپور ۳۰ هزار تومان و قزل‌آلا سالمون ۴۵ هزار تومان و قزل‌آلا ۴۰ هزار تومان است.

رئیس اتحادیه صنف فروشندگان ماهی مرکز مازندران، با بیان اینکه هنوز صید ماهی سفید دریایی آغاز نشده است؛ تصریح کرد: قیمت امروز هر کیلو ماهی کپور دریایی زیر کیلو ۲۰ هزار تومان، بالای کیلو ۵۰ هزار تومان، کفال دریایی زیر کیلو ۲۵ هزار تومان و بالای کیلو ۷۰ هزار تومان است.

به گفته وی، قیمت ماهی به نسبت سال گذشته به طور متوسط ۳۰ درصد افزایش داشته است.

 ای کاش قد صیاد، پای کارمان می‌ایستادیم!

صیادان به این باور معتقدند که دریا هیچگاه روزی‌اش را برای صیاد قطع نمی‌کند و همین باور آن‌ها را دلگرم می‌کند که فردا دوباره به دریا بزنند، تورها را به دل دریا بسپارند و به انتظار غروب بنشینند؛ اما این روزها، چشم صیادان منتظر، نگران است.

ماهیگیری در دریای کم ماهی این روزها، معیشت‌شان را سخت کرده است و سفره‌هایشان را کوچک، این روزها، دل‌شان به حمایت دولت خوش است که پای وعده‌اش بایستد و هم حق بیمه‌شان درست شود و هم اعتبارات حمایتی‌شان به مازندران برسد.

این روزها حکایت سختی دارد صیادی، دریا آرام است و تورها روی موج‌ها سر می‌خورند؛ اما ماهی‌ها قصد به ساحل آمدن ندارند؛ غروب وقتی تورها جمع می‌شوند، تازه خستگی به تن صیاد می‌نشیند و باز به امید روزی، منتظر فردا است تا صبح شود و راهی دریا شود.

این روزها که صید تعریفی ندارد، فرقی نمی‌کند که مقصر کیست اما صیاد دست خالی بر می‌گردد، سفره‌اش خالی است، آری، ماهی اگر نیست، ماهیگیر هست، زندگی هست، عده‌ای منتظرند تا دست پر برگردد، بی انصافی است همه چیز را تقصیر دریا بندازیم! تقصیر ماهی، تقصیر رودخانه، ای کاش بلد بودیم بگوییم تقصیر ماست  که کم گذاشته‌ایم، وعده دادیم پایش نایستاده‌ایم! حرف زدیم، به عمل که رسید، جا زدیم! ای کاش قد صیاد، پای کارمان می‌ایستادیم!